To co najtrudniejsze, ale jednocześnie najbardziej fascynujące, to japońska kultura i tradycja, którą należy poznać choć w minimalnym stopniu, aby w pełni cieszyć się podróżą do jednego z najbardziej niezwykłych krajów świata. Poznajcie kilka zasad, które pozwolą odnaleźć się podczas waszej pierwszej wizyty.
Japonia położona jest na łańcuchu wysp liczącym 3,3 tys. km na Oceanie Spokojnym, u wschodnich wybrzeży Azji. Archipelag rozciąga się od Morza Ochockiego na północy do Morza Wschodniochińskiego i Tajwanu na południu. W swoim najszerszym punkcie Japonia ma zaledwie 402 km. Według Japończyków ich kraj ma kształt "trzydniowego Księżyca".
Stolica państwa - Tokio, jest usytuowana niemal na tej samej szerokości geograficznej, co Ateny, Pekin, Los Angeles i Waszyngton.
Archipelag składa się z 4 głównych wysp: Hokkaido, Honsiu, Shikoku i Kiusiu, których powierzchnia stanowi 97% obszaru lądowego całej Japonii, oraz 6848 mniejszych wysepek.
Łączna powierzchnia kraju, licząca blisko 378 km2, w 75% pokryta jest górami. Ich najwyższym szczytem jest nieczynny wulkan Fuji o wysokości 3776 m n.p.m.
W Japonii żyje około 127 mln ludzi. Blisko 75% z nich mieszka w największych aglomeracjach. Jest to kraj bardzo homogeniczny pod względem etnicznym - 99,2 % stanowią Japończycy oraz rdzenna mniejszość, Ainu.
Japonia położona jest w całości w jednej strefie czasowej. W stosunku do czasu w Polsce należy dodać 7 godzin. Gdy w naszym kraju jest 9:00 rano, Japończycy właśnie wychodzą z biur o godzinie 16:00 czasu lokalnego.
KLIMAT - od raf koralowych po lodowce
W Japonii panuje bardzo zróżnicowany klimat. Podróżując od Okinawy po Hokkaido, zaobserwować można skrajne zjawiska pogodowe.
Północ Japonii charakteryzują długie, ostre zimy oraz dużo opadów śniegu, a średnia temperatura w okolicach Sapporo wynosi -5 °C. W centralnej części kraju wczesnym latem występuje krótka pora deszczowa, a we wrześniu monsuny mogą przynieść intensywne opady.
Na dalekim południu zimy są łagodniejsze, a lata bardziej gorące i wilgotne niż w części centralnej. Średnia temperatura wynosi tu około 28 °C.
Wiosną temperatury wahają się od 15 do 20 °C, a dni są zwykle pogodne i bezchmurne. O tej porze roku Japonia pięknieje od bladoróżowych płatków na kwitnących drzewach wiśniowych.
Japończycy poświęcają wiele uwagi zmieniającym się porom roku i pogodzie. Są to tematy obecne w codziennych rozmowach, a nawet mediach, obok najważniejszych informacji ze świata.
Wyjątkowość japońskiej kultury wynika z izolacji wysp od reszty kontynentu azjatyckiego. Położenie geograficzne umożliwiło wzrost i rozwój niezwykłej cywilizacji z dala od zewnętrznych wpływów. Podstawowym źródłem inspiracji dla Japonii na przestrzeni wieków była kultura Chin (pismo i filozofia) oraz Korei (sztuka i ceramika), a współcześnie cywilizacja Zachodu (technologia, moda, fast food). Dzięki tradycjonalizmowi oraz lokalnej estetyce adaptowane elementy nabierały wyrazistego japońskiego charakteru.
Dwie najważniejsze i dominujące religie w Japonii to shintō i buddyzm, urozmaicone niezliczoną ilością pomniejszych "sekt religijnych" zwanych omu shinrikyo.
Silnie zakorzeniona jest tu również myśl filozoficzna Konfucjusza, dla którego najważniejsze cnoty stanowiły humanitaryzm, praworządność, poprawność, mądrość i lojalność.
Język japoński, choć może wydawać się skomplikowany ze względu na pisownię KANJI, jest łatwy do przyswojenia. Jednak wykorzystanie aż trzech alfabetów skutecznie zniechęca podróżujących po Japonii przed zapoznaniem się z podstawami języka. Dodatkową barierą komunikacyjną jest fakt, że mimo starań rządu, niewielu Japończyków mówi po angielsku. Dlatego znajomość podstawowych zwrotów może okazać się przydatna podczas podróży.
Japońskie obyczaje, znacznie różniące się od tych w Europie, mogą powodować duży szok kulturowy wśród odwiedzających ten kraj.
Zdejmowanie butów
W Japonii normą obowiązującą również wszystkich gości jest konieczność zdejmowania butów przed wejściem nie tylko do świątyni, ale również do japońskiego domu, mieszkania, tradycyjnej restauracji. Dopuszczalnym obuwiem w domach są specjalne klapki lub kapcie. Natomiast wszędzie tam, gdzie na podłodze ułożone są tradycyjne grube maty zwane tatami, buty należy pozostawić przed podestem. Dotyczy to również klapków, które przygotowane są po to, aby przejść w nich do toalety.
Etykieta przy stole
Zawsze przed posiłkiem w restauracji podawany jest wilgotny zrolowany ręcznik, którego używa się w celu odświeżenia rąk. Nie należy wycierać nim twarzy. Po użyciu ręcznik pozostawia się zrolowany.
Podczas jedzenia pałeczkami wymachiwanie nimi, wskazywanie kogoś, wbijanie ich pionowo w ryż uznawane jest za wyraz złych manier.
Jeśli danie podane jest na wspólnym półmisku dla wszystkich gości siedzących przy stole, należy nakładać swoją porcję na własny talerz drugim końcem pałeczek.
Zwyczajowo podawane w restauracjach zupy pije się prosto z miseczki. Dopuszczalne jest siorbanie, jedynie w przypadku zup z makaronem (Udon, Ramen, Soba).
W Japonii zwraca się szczególną uwagę nie tylko na smak potrawy. Równie istotny jest sposób jej podania. Ważne jest, aby docenić piękny wygląd podawanych dań.
Ukłony
Kłanianie się jest charakterystycznym elementem kultury Japonii. Japończycy kłaniają się przy powitaniu i pożegnaniu. Jest to wyraz szacunku dla drugiej osoby. Nierzadko ilość ukłonów w trakcie pojedynczego spotkania sięga kilkunastu. W przypadku kontaktów z obcokrajowcami, nie licząc sytuacji biznesowych, rzadko zdarza się, aby Japończyk wyciągnął rękę do uścisku. Raczej wykona kilka ukłonów.
Onsen (gorące źródła)
Jedną z ulubionych form relaksu i spędzania wolnego czasu przez Japończyków są kąpiele w gorących źródłach, tzw. onsenach. Zwyczajowo w Japonii kąpieli zażywa się zupełnie nago. Kąpiele w kostiumach dopuszczalne są w nielicznych miejscach dostosowanych do obyczajów turystów z Zachodu. W tradycyjnym onsenie natomiast można mieć ze sobą jedynie mały ręcznik. Przed wejściem należy w pierwszej kolejności dokładnie wymyć swoje ciało.
Używanie telefonów komórkowych
W Japonii, podobnie jak w szpitalu, świątyni czy bibliotece, nie należy rozmawiać przez telefon komórkowy w restauracji i środkach komunikacji miejskiej. Nawet w pociągach powinno się wyciszać dzwonek telefonu.
Napiwki
W Japonii w restauracjach, taksówkach, hotelach nie ma zwyczaju zostawiania napiwków. Nie są one oczekiwane przez usługodawców. W Kraju Kwitnącej Wiśni rachunki najczęściej płaci się w kasie.
Strój
Japończycy przywiązują dużą wagę do ubioru i wyglądu zewnętrznego. O ile w środowisku biznesowym formalny strój jest absolutnym wymogiem, o tyle na co dzień obowiązuje raczej zasada swobodnego, indywidualnego stylu. Ubiór najlepiej więc dostosować do warunków pogodowych, które w Japonii są dość przewidywalne.
Mężczyźni zwykle chodzą ubrani w garnitury, więc zarówno w restauracjach, jak i klubach większość z nich nosi formalny strój biznesowy. Kobiety zakładają szykowne sukienki. Obcokrajowcy zazwyczaj wybierają swobodne kreacje w stylu luźnej/codziennej elegancji (tzw. "smart casual") i nie wzbudza to żadnego zdziwienia.
Japonia ma niezwykle bogatą ofertę gastronomiczną. Można tu znaleźć mnóstwo restauracji oferujących zarówno tradycyjne potrawy japońskie, jak i kuchnię z całego świata.
Do najsłynniejszych japońskich potraw należy sushi, tempura (warzywa i owoce morza przyrządzane w panierce, smażone na głębokim oleju), nabe (warzywa, mięso, owoce morza gotowane bezpośrednio na stole w specjalnym naczyniu), soba (cienki makaron podawany z łagodną zupą na bazie sosu sojowego), udon (gruby makaron podawany z wywarem rybnym), ramen (zaadoptowana z chińskiej kuchni zupa przyrządzana na kościach wieprzowych, podawana z makaronem, pędami bambusa, jajkiem i kawałkami wieprzowiny), donburimono (miska ryżu serwowana z tempurą, mięsem i omletem). Tradycyjny japoński posiłek (kaiseki ryori) składa się z miseczki ryżu, ryby, warzyw i zupy miso.
W życiu Japończyków nie może zabraknąć izakaya - tradycyjnych barów japońskich, gdzie podczas degustacji napojów alkoholowych można skosztować m.in. drobiowych potraw z grilla zwanych yakitori. Bardzo popularne są też restauracje yakiniku, gdzie własnoręcznie piecze się na ruszcie kawałki wołowiny, jak również lokale serwujące okonomiyaki, zwane również "japońską pizzą", składające się z ciasta naleśnikowego, kapusty oraz mięsa lub owoców morza.
Do najpopularniejszych alkoholi można zaliczyć: japońskie piwo happoshu (posiadającego mniej ekstraktu dla lżejszego smaku), wino ryżowe sake lub nihonshu (wino to zawiera do 20% alkoholu, lecz w znacznym stopniu wpływa na funkcjonowanie), shochu, czyli destylowany spirytus o dużej zawartości alkoholu, oraz wino śliwkowe omeshu (słodkie i lekkie).
Japonia to kraj wysoko rozwinięty, więc nie ma najmniejszego problemu z dostępem do bankomatów czy banków. Jednostką monetarną jest jen ¥, którego kurs utrzymuje się na poziomie 0,035 zł.
Na całym terenie Japonii znajdują się bankomaty SEVEN BANK ATM obsługujące zagraniczne karty. Maksymalna kwota wypłaty z bankomatu zależy od banku i indywidualnych limitów ustalonych w ramach korzystania z konta.
W razie chęci wymiany gotówki w większych miastach znajdują się 24-godzinne automaty to wymiany walut - na przykład na lotnisku, w hotelach, bankach i niektórych sklepach
Rękodzieło
Japonia słynie z przepięknego rękodzieła artystycznego. Najbardziej pożądanymi artykułami są jedwabne kimona, barwne tekstylia, wyroby ceramiczne, tradycyjna grafika, naczynia z laki, miecze samurajskie lub ich repliki. Wymienione towary mogą osiągać bardzo wysokie ceny ze względu na ich wartość estetyczną i artystyczną.
W niektórych sklepach, jak na przykład w "Oriental Bazar Omotesando", można kupić japońskie wyroby po bardziej przystępnych cenach.
Elektronika
Ze względu na wysoki kurs jena Japonia nie jest już rajem zakupowym dla wielbicieli elektroniki. Można jednak znaleźć atrakcyjne wyprzedaże zwłaszcza w dużych sklepach, takich jak BIG CAMERA czy YODOBASHI. Punkty te oferują także nowinki technologiczne. Należy jednak brać pod uwagę, że artykuły RTV i AGD zakupione w tamtejszych sklepach będą przystosowane do japońskiego napięcia w sieci (110 V). Jedynie w dzielnicy Akihabara w wybranych punktach można zakupić akcesoria, które bez problemu można używać w Polsce.
Odzież i obuwie
Tokio uważane jest za jedną ze światowych stolic mody. Można tutaj znaleźć sklepy największych kreatorów. Ulica Omotoesando i jej okolice obfitują w modne butiki. Kupując markowe produkty, nie powinno być problemu z rozmiarami. Natomiast odzież, a zwłaszcza obuwie, japońskich projektantów może nie pasować na sylwetki Europejczyków.
W sieci sklepów UNIQLO (np. w Tokio Midtown) można w przystępnych cenach nabyć dobrej jakości ubrania, m.in. z linii HEATTECH, która stanowi doskonałe rozwiązanie na mroźną polską zimę!
Zakupy bez cła
Warto pamiętać o zabieraniu paszportu na zakupy. W większości sklepów w Tokio po okazaniu paszportu można uzyskać cenę, w którą nie wliczane jest cło.
W większości sklepów na Omotesando lub Akihabara ekspedienci mówią po angielsku.
Uwaga! W wielu urzędach celnych w krajach, do których przewożony jest miecz czy inne rękodzieło, może zostać zażądane okazanie specjalnego dokumentu z miejsca, gdzie wwożony przedmiot został nabyty. Ma to na celu przeciwdziałanie przemytu antyków o wartości historycznej oraz poświadczenie, że przedmiot nie został wykonany jako broń.